“MENEMEN” SAVAŞ UÇAĞIMIZ…

Bugün çok az Menemenlinin bildiği ve gururlandığı bir olayı bu sayfaya yazarak gelecek nesillere aktarmak istiyorum. Öyle gurur verici bir olay ki Menemenli olarak kentimle, geçmişte Menemen’de yaşayan herkesle övünüyorum. Bu olay aklıma geldikçe de kalbimin küt küt attığına şahit oluyorum, tıpkı bu satırları yazdığım şuan olduğu gibi.

Başlıktaki konuyu açmak için 1926 yılına gidelim. Türkiye Cumhuriyeti kurulalı henüz üç yıl olmuştur. Balkan savaşı, ardından birinci dünya savaşı, onun ardından da kurtuluş savaşı memleketimizin her yerini derinden etkilemiş, tüm yokluklara karşı bu savaşlarda başarıyla mücadele verilerek ülke düşman işgalinden kurtarılmıştır. Ancak, Birinci Dünya Savaşı ve ardından Kurtuluş Savaşı ülkenin askeri gücünü de oldukça azaltmıştır.

Karada, Havada ve Deniz’de tüm birliklerin modernleşmesi ve savaş gücünün arttırılması gerekmektedir. Bu nedenle büyük önder Mustafa Kemal Atatürk, yurt çapında “Savaş Uçağı” kampanyası başlatır. Bu kampanyada, her il ve ilçe oluşturacakları komiteler aracılığı ile bağış toplayacak ve kendi adını taşıyacak bir savaş uçağı alacaktır.

Atatürk’ün bu isteğini “emir” kabul eden hayırsever Menemenliler, kampanyaya büyük ilgi gösterir. Tayyareci Muhittin Efendi başkanlığında oluşturulan komite hemen çalışmalara başlar. Kaymakam ve Belediye Başkanı’nın da destek verdiği bu çalışmalar sonucunda Menemen ve köylerinde vatandaşlardan bağışlar toplanmaya başlar. Herkes gücünün yettiğince bu kampanyaya katılır. Menemenlilerin bir kısmı nakit para, bir kısmı hayvan, bir kısmı da ürettiği ürünün bir kısmını vererek Menemenlilerin adını taşıyarak gurur duyacağı bu savaş uçağı için bağışta bulunur. Hayvancılık yapanlar arasında komiteye Tavuk, Horoz gibi küçük hayvan bağışı yapanlar bile olur. Kısa zamanda çok olumlu neticeler alınır ve toplanan para Menemen Kaymakamlığı aracılığı ile İzmir Vilayetine teslim edilir.  Kampanyanın başkanlığını yapan Tayyareci Muhittin Efendi’nin burada hakkını da teslim etmek lazımdır. Çünkü alınacak bu uçak için geceli-gündüzlü çalışmalar yapmış, en uzak köylere dahi at sırtında giderek bağış toplamıştır. (Tayyareci Muhittin Efendi Menemen Türk Hava Kurumu’nun da ilk başkanıdır.)

Bu kampanya sadece Menemen’de değil, tüm yurtta büyük ilgi görür. Aradan bir yıl kadar bir zaman geçer. Herkes üzerinde “Menemen” yazacak uçağı merakla beklemektedir.

1927 yılı sonlarına doğru İzmir Valiliği’nden Menemen Kaymakamlığına bir telgraf gelir. Beklenen haber gelmiştir. Telgrafın üzerinde “Menemen” yazılı uçağın Menemen’de sergilenmek üzere geleceği haber verilmektedir. Durum tellallar aracılığı ile Menemenlilere duyurulur. Halk büyük heyecan içindedir. Uçağın Asarlık yakınlarındaki düzlük bir alana indirileceği, bu duruma göre de gerekli tedbirlerin alınması istenir.

Nihayet beklenen gün gelir. Büyük bir kalabalığın doldurduğu Asarlık’taki düzlüğe üzerinde Arapça “Menemen” yazan savaş uçağı indirilir. “Menemen” Menemenlilerin gurur kaynağı olur. Atatürk’ün başlattığı bu kampanya sonucunda tüm yurtta toplam 359 savaş uçağı alınır ve hava kuvvetlerinin hizmetine girer. Yayınladığımız fotoğraf bu anı yansıtmaktadır.

Yaptığımız araştırmalar içerisinde “Menemen” adını taşıyan bir başka uçak ismine de Türk Hava Kuvvetlerine ait web sitesinde rastladık. 1916 yılında Türk Hava Kuvvetleri bünyesinde görülen bu uçağa ait fotoğrafta “Menemen 1916”  yazmaktadır. Ancak bu uçağa ait herhangi bir bilgi mevcut bulunmadığından sizlere de ayrıntı veremiyorum. Bir ihtimal bu uçağın Menemen’e indiği için fotoğrafa “Menemen 1916” notunun düşüldüğü söylenebilir.

Menemen halkının bağışlarıyla alınan “MENEMEN” savaş uçağı.

Menemen-1916 yazan uçağımız