Her toplum tarihi yapar ve bazısının yaptığı tarih öbür toplumların ve dünyanın gidişatını etkiler yazıyordu. İlber Ortaylı ve Şermin Yaşar’ın yeni kitabı Cumhuriyetin İlk Sabahı adlı kitabında. Nasıl özenle seçilmiş bir cümledir. İçeriği ne kadar derin ve toplumlar arası etkileşimin ne denli önemli olduğuna dikkat çekmektedir. Kitapta 1. Dünya Savaşı’nda yorgun düşen, çaresizlik ve yoksullukla savaşan milletimiz, askerimiz, ordumuz anlatılıyordu. Tıbbiyenin ve mühendislik mektebinin gençlerini savaşa katıldığını ve çocuğunun şehit olmasından bahsediliyordu. Mehmet Akif Ersoy İstiklal Marşı’nı yazarken gece kağıt bulamamış sözlerini duvara yazmıştır ve kazandığı ödülü bir vakıfa bağışlaması ne büyük erdemdir.

Cephede bile kitap okuyan Atam nasıl örnek bir insandır. Cephede babası şehit düşen İsmail’den söz ediliyordu. İsmail Mustafa Kemal’i ilk gördüğünde benim babamı cephede gördün mü komutanım diye sordu:

“Cephede tüm babaları gördüm, senin baban bundan böyle Cumhuriyettir çocuk” diyerek hem gözleri hem yürekleri ağlatmıştır Atam. O küçük yürek bu yüke dayanamayıp bayılmıştır.

O kadınların savaş sırasında ki fedakârlıkları anlatmakla bitmez. Gece gündüz askerimize örmüş, dikmiş, aş ekmek pişirmiştir.

VE KAZANILMIŞ ZAFER
Yorgun fakir ama umudunu kaybetmemiş bu millet
YAŞASIN CUMHURİYET
Kulaklardan hiç gitmeyecek dizeler:
BEN EZELDEN BERİDİR
HÜR YAŞADIM
HÜR YAŞARIM