1946 YILINDA MENEMEN (HAZİRAN - ARALIK)

ÖZETLE: Menemen´de 1946 yılının 2. yarısında birçok önemli olay yaşanmıştır. Bunların en önemlileri arasında CHP Menemen Başkanına yapılan suikasti, Menemen Belediye Başkanlığı seçimlerine iptal davasını ve Kurtuluş Savaşı kahramanlarımızdan Mareşal Fevzi Çakmak´ın Menemen ziyaretini sayabiliriz.

Diğer konu başlıklarımız ve 1946 yılının 2. yarısında Menemen´de yaşananlar:

DEMOKRAT PARTİ MENEMEN ŞUBESİ AÇILDI (23 Haziran 1946): Türkiye´de çok partili döneme ge-çiş sürecinde kurulan Demokrat Parti´nin Menemen şubesi törenle açıldı. Menemen´de Demokrat Parti müteşebbis (girişimci) heyeti başkanlığını deruhte eden (üzerine alan) Noter Şükrü Akdoğan, İzmir´den gelen misafirleri karşılamış ve açılma töreni Bergama caddesindeki binada yapılmıştır. Törene Menemen´deki erkan (görevli) da iştirak etmişlerdir. Söylenen nutuklarda Demokrat Parti´nin yapıcı bir programla memleketin sosyal ve ekonomik hayatında büyük değişmeler yapacağını, açılan eserin memlekete iyilik getirdiği belirtilmiştir.

BİR ŞİKAYET!

MENEMEN BELEDİYE ÇEŞMELERİ NEDEN AKMIYOR? (23 Haziran 1946): Yeni Asır gazetesinin ?HALKLA BAŞBAŞA? köşesine yazılan bir şikayet mektubunda ?Menemen´de Belediye çeşmeleri niçin akmıyor? diye sorulmaktadır. Müteşekkir (Teşekkür eden) Menemenliler imzasıyla yayınlanan bu şikayetin konusu şöyledir: ?Bugün Menemen´in sokaklarında halk faydasına akan çeşmeler hep hayrat sahiplerinin yardım ve alakalarının eseridir. Bunlardan başka belediyemiz kendi adına dört büyük çeşme yapmıştır. Bu çeşmeler belediye seçimi gününden bir hafta evvel akmaya başlamış üç hafta sonra da kapatılmıştır. Bizi bu yaz mevsiminde hiç değilse bir ay bu çeşmelerin suyundan mahrum etmediği için belediyemize bu büyük başarısından dolayı minnet ve teşekkürlerimizi sunarız?

MENEMEN BELEDİYE REİSLİĞİ MESELE OLDU! (27 Haziran 1946): Bir süre önce yapılan Menemen Belediye Başkanlığı seçimini Ankara Milli Emlak İdari Davalar Hukuk Müşaviri İdris Tınaz kazanmıştı. Ancak Menemen Belediye Meclisinin 1 Haziran toplantısında ittifakla vuku bulan bu seçim kararının belediyeler kanunu gereğince vilayet makamı tarafından tasdiklenmesi gerekiyordu. Belediyeler Kanununun 25´nci maddesi şöyle demektedir:

?Bilumum devlet memurları ve belediye memur ve müstakdimleri (daha ileri memur) memuriyetleri dahilinde belediye meclisine aza seçilemezler.? 89´uncu madde ise şöyle diyor: ?Belediye meclisleri, mecliste veya bu kanuna göre intihap olunmak hakkını haiz olmak üzere hemşehriler içinden veya hariçten dört sene için gizli reyle aza adedinin ekseriyetiyle meclis tarafından seçilme olunur. Reis seçimi vilayet merkezi olmayan yerlerde valinin tasdiki ile katileşir.?

     Yine aynı kanuna göre vilayet tarafından yeni başkanın seçimi 15 gün zarfında tasdik veya red edildiği bildirilmezse seçilme tasdik edilmiş olur. Bu müddet zarfında vali tarafından seçim red edildiği taktirde tekrar seçim yapılır. İkinci seçimde aynı zat tekrar ekseriyet kazanırsa seçim neticesi dahiliye vekiline arz olunur. Vekilin vereceği karar katidir. Vilayet makamı İdris Tınaz´ın halen bulunduğu memuriyet vazifesinden ayrılmamış olduğunu ileriye sürerek 1580 sayılı kanunun 89´ncu maddesi gereğine göre seçimi onaylamamıştı.

MENEMEN BELEDİYE MECLİSİNİNİN İTİRAZLARI

Menemen Belediye Meclisi bu karara iki noktadan itiraz etmiştir:

      1- Seçim kararının üzerinden 15 gün geçtikten sonra vilayet makamı ademi tasdik kararını bildirmemiş olduğuna göre, seçim zaten katiyet sağlamıştı.

       2- Belediyeler kanunu memuriyet hakkını belediye başkanlığına mani telakki etmekte ise de İdris Tınaz´ın başkanlığı tasdik edilir edilmez, Milli Emlak İdari Davalar Hukuk Müşavirliğinden istifa edeceği malumdu.

MENEMENLİLERİN ÜZÜNTÜSÜ

      Menemenliler, istisnasız olarak yeni reislerine çok bağlı bulunmaktadırlar. Bu sebeple vilayet makamının seçimi onaylamayan kararı Menemen´de teessür uyandırmıştır. Vilayet makamının bu husustaki kararını bildiren 22 Haziran 1946 tarih ve 11738/592 sayılı yazısında belediye meclisi 26 Haziran Çarşamba günü saat 10´da olağan üstü bir toplantı yaparak seçimi yenilemeye davet edilmişti. Bu toplantı yapılmamıştır. Son gelen haberlere göre toplantının iki gün sonra yapılması kararlaştırılmıştır. Meclis tekrar İdris Tınaz´ı belediye başkanlığına seçmek kararındadır. Vilayetin bu defa seçimi onaylayacağı kanaati vardır.

1946 yılından bir anı ? fotoğraf :

Menemen Tevfik Fikret İlkokulu 4. sınıf öğrencileri ve okul öğretmenleri?

CHP İL BAŞKANI MENEMEN´DE

?Menemenliler, Cumhurbaşkanını davet edecek? (4 Temmuz 1946):

Cumhuriyet Halk Partisi İl Başkanı Mehmet Orhon, dün sabah saatlerinde Menemen´e giderek parti mensuplarıyla bir görüşmede bulunmuştur. Menemenliler,  Cumhurbaşkanımızın İzmir´e gelişinde Menemen´e gitmesini rica etmek üzere bir heyet göndermeye karar vermişlerdir.

MENEMEN CHP BAŞKANI´NA SUİKAST (1 Eylül 1946): Bu tarihte Menemen çok üzücü bir olaya şahit oldu. Bir arkadaşıyla birlikte köy teftişinden dönen CHP Menemen Başkanı Osman Sabancı dinlenmek amacıyla gittiği bağ evinde alnından yediği kurşunun etkisiyle bir anda  yere düştü. Yaralı derhal İzmir´e getirilerek memleket hastanesinde tedavi altına alındı.

Vilayet meclis üyesinden olan ve yeni meclis için CHP´ce Menemen adayı olarak gösterilen Osman Sabancı´nın başındaki yara oldukça ağırdır. Aradan 24 saat geçmesine rağmen kendisine gelememiş, tek kelime konuşamamış ve ifade verememiştir.

Bu cinayeti işleyen, hadiseden sonra hemen kaçmış ve dün akşama kadar bulunamamıştır. Hadise henüz esrarlı şeklini muhafaza etmektedir. Gayet namuslu ve Menemen´de sevilmiş bir sima olan Osman Sabancı´nın neden böyle bir saldırıya uğradığı tahmin edilememektedir. Osman Sabancı, Memleket Hastanesinde tedavi altına alındıktan sonra da başına aldığı ağır yaradan dolayı halen konuşamamaktadır. Menemen CHP Başkanı Osman Sabancı´nın ağır surette yaralanmasıyla neticelenen ve derin akisler uyandıran hadisenin tahkikatına önemle devam edilmektedir.

Osman Sabancı, henüz maruz kaldığı hadisenin tesirinden kurtulamamıştır. Hayatı tehlikededir. Gözlerinde ve beyin nahiyesinde ağır tazyik neticesinde karışıklık ve arıza mevcuttur. Menemen Zabıtası (emniyet) Osman Sabancı´nın yaralanmasını örten hadisenin esrar perdesini kaldırmak için dün devamlı surette çalışmış ve bu meyanda bu hadiseye ikinci bir ölüm hadisesi daha karışmıştır. Menemen Zabıtası Osman Sabancı ile arasında derin nefret bulunduğunu tespit ettiği Emin adında birini takip ederken Yeniköy´de Emin´in bağ kulesine gitmiştir. Bu sırada arkadaşlarıyla konuşmakta olan Emin gördüğü karaltılardan şüphelenerek arkadaşlarına gelenlerin jandarma olup olmadığını sormuştur. Gelenlerin jandarma olduğunu anlayan ve derin korku içinde kalan Emin ortadan kaybolmuştur. Kendisi takip edildiği sırada bir tabanca sesi duyulmuş ve Emin bu suretle bir kaza kurşununa kurban gitmiştir. Bundan sonra ise Menemen Kaymakamı ve zabıtası hadise yerinde tahkikatla meşgul olmuşlardır. Emin isimli şahıs Menemen´de evvelce bekçilik yapmış bir kişidir ve Osman Sabancı´nın da akrabasıdır.

CHP BAŞKANI OSMAN SABANCI´NIN VEFATI VE CENAZE TÖRENİ (8 Eylül 1946): Bir hafta evvel ağır surette yaralanmış olan ve iki gün önce memleket hastanesinde hayata gözlerini kapayan Me-nemen CHP Başkanı Osman Sabancı´nın cenaze töreni dün Menemen´de kalabalık bir halk kitlesinin iştirakiyle yapılmıştır. Törende, İlçe Kaymakamı, Askeri ve Mülki Erkan ile CHP Müfettişi Kamuran Örs, İl İdare Kurulu Başkanı Mehmet Orhon, İl Vilayet Daimi Komisyon Üyelerinden Refik Sandıkoğlu, İzmir Belediyesini temsilen Muzaffer Özgen, yakın ilçelerin parti ve Belediye Başkanlarıyla Menemen Demokrat Parti Başkan ve Üyeleri hazır bulunmuştur.

     Merhumun mezarı başında Menemen CHP?İdare Heyeti üyelerinden Muharrem Arda, eski Belediye Başkanı Muhittin Çiftçi, Demokrat Parti Başkanı Şükrü Akdoğan, Demokrat Parti İdare Kurulu üyesi Bedri Onat, göz yaşları arasında çok güzel ve heyecanlı birer hitabe gerçekleştirmişlerdir. Bundan sonra CHP?İl İdare Kurulu Başkanı Mehmet Orhon, Osman Sabancı´nın meziyetlerinden bahsetmiş ve CHP adına merhumun manevi huzurunda hürmetle eğilerek bütün Menemenlilere başsağlığı dilemiştir. Daha sonra Menemen´in bu çok sevilen temiz, feraatli ve vefalı evladı binlerce insanın göz yaşları arasında ebediyete tevdi edilmiştir.

MAREŞAL FEVZİ ÇAKMAK MENEMEN´DE (31 EKİM 1946) :          Kurtuluş Savaşı kahramanlarımızdan Mareşal Fevzi Çakmak, beraberindeki 8 otomobil ve içindeki devlet görevlileri ile birlikte Bergama´ya giderken Menemen´e uğradı. Menemen´de halk ve köylüler tarafından büyük coşku ile karşılanan Mareşal Fevzi Çakmak, Menemenlileri selamladı ve çok kısa bir süre kaldıktan sonra berabe-rindekilerle birlikte Bergama´ya doğru yola çıktı.

MENEMEN CHP KONGRESİ HEYECANI (26 KASIM 1946): Cumhuriyet Halk Partisi´nin Menemen ilçe kongresi dün sabah saat 11.00´de CHP?müfettişi Dr. Kamuran Örs, Vilayet Başkanı Mehmet Orhun ve büyük bir kalabalık kitlenin iştirakiyle toplanmıştır.  Toplantı salonuna geçenlerin CHP ve halkla ilgili konuları açığa vuracakları anlaşılıyordu. Okunan idare kurulu raporunda müstahsillerin muhtelif konularda bazı şikayet ve dileklerine temas edilmekte beraber müstahsillerin 7 Eylül* kararlarından memnun oldukları belirtilmekte idi. Buna mukabil bir çok üye, idare kurulu raporuyla mutabık olarak Sümerbank eşyasının köylere dağıtımını, kömür yakmak için verilen ruhsatların muamelesinde birçok zorluklar bulunmasına binaen bunların kaldırılmasını, bazı köylere harman makinesi ve yine bazı köylere öğretmen verilmesini istemişlerdir. İsteklerden sonra parti müfettişi Dr. Kamuran Örs bir konuşma yapmış ve ardından idare heyeti seçimine geçilmiştir. seçim sonucunda Muharrem Arda, Selim Argun, Ahmet Karadayı, İbrahim Cevahir, Muhittin Çiftçi, Zekeriya Kırımlı ve Mehmet Zeybek idare heyetine, Muharrem Arda, Hasan Pekesmer, Ahmet Karadayı, Muhittin Çiftçi, Şükrü Saka ve Kemal Oskay da kongre delegelerine seçilmişlerdir.

MENEMEN´DE TÜTÜN REKOLTESİ (13 ARALIK 1946): Menemen´den tütün ekicisi Emrullah Kurt-oğlu anlatıyor: ?1946 yılı tütün piyasasının ocak ayında açılacağını gazetelerde okuduk. İlçemizde ve mülhakatında (çevresinde) bu yıl 100 bin kiloya yakın tütün istihsal edilmiştir. Şimdiye kadar yalnız üç firmanın mümessilleri mahsullerimizi görmüşlerdir. Bu yıl tütün rekoltesi geçen yıla göre daha güzeldir. Tüccarlarımızın mıntıkamızı ziyaret etmelerini bekliyoruz.?

MENEMEN´DE İLK ÖĞRETİM ÇALIŞMALARI (14 ARALIK 1946): Menemen merkez okulları öğretmenleri, bölge müfettişi Raif Altıok´un başkanlığında toplanarak, aile ile okulun iş birliği, devamsızlığın giderilmesi ve randımanın arttırılması için gerekli tedbirler üzerinde görüşülmüştür. Toplantı, öğretim işlerini ilgilendiren çeşitli konular üzerinde cereyan ederek geç vakte kadar devam etmiştir.

ÜZÜCÜ BİR ÖLÜM (14 ARALIK 1946): Menemen´in Emiralem köyünün tanınmış ve sevilen kişilerinden Hasan Tolonay, ahıra gidip merkebe binmek üzere iken kalp sektesinden düşüp ölmüştür. Hasan Tolonay´un ölümü büyük üzüntüye sebep olmuştur.