1940 YILINDA MENEMEN (OCAK - TEMMUZ)

ÖZETLE :Menemen´de 1940 yılının en önemli olayı Yamanlar Dağı´ndan Menemen´e su getirme projesinin tamamlanmasıdır.Bu nedenle büyük bir tören yapılmış, Menemenliler su bayramı yapmıştır. Bir diğer önemli olay da Menemen Gençlik Spor Kulübü için bir arsanın alınması ve stadyum inşaatı için hemen çalışmalara başlanmasıdır. Bu arsa bugünkü Menemen Şehir Stadyumunun bulunduğu arsadır.

Bu haftaki yazımda diğer konu başlıklarımız ve 1940 yılında Menemen´de yaşananlar:

MENEMEN´DE BELEDİYE İŞLERİ : Menemen Belediyesi imar hareketlerine büyük bir hız vermiş durumdadır. Mevcut elektrik kuvveti, bu defa ilaveten müstamel (kullanılmış) bir dinamo alınması ile çoğaltılmıştır. Parke inşaatına devam olunmaktadır. Yeni kısımlara ait parke döşemesi de müteahhide ihale edilmek üzeredir. Müstakbel (gelecekteki) imar planı, Belediye Reisi İdris Tınaz´ın Ankara´da Nafia Vekaleti nezdinde yaptığı temaslar neticesinde bu işin Vekaletçe yapılmasına muvaffakiyet (başarmak) elvermiştir. Su için yapılan ödeme müddeti on seneden, 15 seneye çıkarılmıştır. Yeni su gelirinden bu sene belediye bütçesinin artması umulmaktadır. Yeni bir garaj yapılmıştır. Bütün vesaiti (araçları) nakliyenin bir çatı altında bulundurulması her bakımdan memnuniyeti mucip (sebep) görülmektedir.

Menemen Belediyesi´nin 1940´lı yıllardaki görüntüsü.

ERZİNCAN DEPREMZEDELERİNE MENEMEN CHP´DEN 4000 LİRA YARDIM (9 OCAK 1940)  : 1939 yılında Erzincan´da meydana gelen ve binlerce kişinin ölümüne neden olan büyük depremde Yeni Asır gazetesince açılan yardım kampanyasına Menemen Cumhuriyet Halk Partisi tarafından 4000 lira para bağışı yapılmıştır. Menemen ve köylerinin bu husustaki yardımlarının devam edeceği kaza parti idare heyeti tarafından belirtilmektedir. (Bilgi : 1940 yılında Yeni Asır Gazetesi´nin satış fiyatı 5 kuruştur. 4.000 lira ile 80.000 gazete alınabilmektedir.)

MENEMEN´E SPOR SAHASI İNŞASI (11 OCAK 1940) : Menemen Belediyesince Yeni Asır Gazetesine verilen bir ilanda Menemen kasabası civarında belediyece yapılacak bir spor sahası ve müştemilatına (diğer kısımların) ait plan, keşif, fenni şartname, mukavelename projesinin tanzimi, vaziyet planı ile maketinin yapılması işinin kapalı zarf usulü ile eksiltmeye konulduğu bildirilmektedir. Bu işin muhammen bedeli 300 lira, teminatı ise 22 lira 50 kuruştur. İhale, 19 Ocak 1940 Cuma günü saat 11.00´de Belediye´de yapılacaktır.

MENEMEN İÇME SUYU´NA BÜYÜK TÖREN (11 Şubat 1940) : Karagöl mıntıkasından Menemen´e getirilmekte olan içme suyunun tesisatı tamamen ikmal edilmiş (tamamlamak) ve su şehre gelmiştir. Bu nedenle Menemen´de büyük bir tören yapılacaktır. Törene İzmir Valisi ve diğer zevat (kişiler) davet edilmişlerdir. Tören programına göre saat 15.00´de Değirmen Dağı´na gidilecek, bilahare (takiben) Emiralem boğazındaki içme suyu ve sulama tesisatı gezilecek, Bergama yolu üzerindeki su tevzi havuzu görülecektir. Bu akşam yine bu münasebetle Menemen Belediye Gazinosu´nda bir çay ziyafeti verilecektir. Menemen Belediye Başkanı İdris Tınaz, kazayı içme suyuna kavuşturduğu için tebrik edilmektedir.

MENEMEN İÇME SUYU TÖRENİ AYRINTILARI (14 Şubat 1940) : Menemen´e getirilen iyi derecede içme suyunun açılış töreni birçok davetlinin ve Menemen halkının huzurunda yapıldı. Törende bir nutuk (söylev, konuşma) söyleyen Menemen Belediye Reisi İdris Tınaz, bunun bir sağlık bayramı olduğunu, büyük fedakarlıklar iktihamıyla (güçlükleri yenmek) Menemen´e getirildiğini, bu suyun Karagöl mıntıkasındaki 12 ve Yamanlardaki 25 menba´dan getirildiğini, Menemen halkından beher nüfusa yevmiye 60 litre su isabet ettiğini, 24 saatte su deposuna 1400 ton su akacağını, tesisatın 98000 liraya mal olduğunu söylemiştir. Menemen Belediye Reisi İdris Tınaz, bilhassa (özellikle) şunu söylemiştir:

     ?Menemen´in bahtiyarlığı (mutluluk), yalnız bu içme suyu tesisatından gelmemektedir. Onun bahtiyarlığını, refah ve saadetini tamamlayacak olan ikinci bir sulama tesisatı vardır ki o da, şu önümüzde uzayıp giden ovanın Gediz suyu ile sulanması projesidir. Bu proje bittikten sonra Menemen ovası sade Menemen için refah kaynağı olmakla kalmayacak, devlet sanayiinin muhtaç olduğu pamuk gibi ham maddeyi bol hacimde temin etmek suretiyle Türkiye  iktisadiyatında  faydalı  bir rol oynayacaktır.?  Bu konuşmadan sonra tesisat gezilmiş ve belediye gazinosunda davetlilere çay ikram edilmiştir.

MENEMEN´İN MÜSTAKBEL (GELECEKTEKİ) İMAR PLANI (21 Şubat 1940) : Menemen Belediye Reisliğinin teşebbüsü üzerine, kasabanın müstakbel imar planının tanzimi için mühendislerden mürekkep (oluşmak) bir heyetin 24 Şubat´ta Menemen´e gönderilmesi Nafia Vekaletince (Bayındırlık Bakanlığı) uygun görülmüştür. 4500 liralık bir iş olan imar planı, belediye reisliğinin mühendis getirtme teşebbüsü ile masrafsız yapılacak demektir. Menemen Belediyesi yalnızca mühendislerin harcırahını verecektir.

MENEMEN STADYUMU İNŞAATI (21 Şubat 1940) : Menemen civarında Vakıflar İdare´sinden istimlak edilen arazide bir stadyum inşa ettirilecektir. Bu stadyum, güzel sanatlar akademisi şehircilik mimarı Seyfi Bey´e ihale edilmiştir.

MENEMEN´DE KAÇAK ÇAKMAK TAŞI SATANLAR (27 Şubat 1940) : Menemen´in Kasımpaşa mahallesinde bakkal İbrahim oğlu Hasan Güvercin ile Baki oğlu Hüsnü  Güçlü´nün kaçak çakmak taşı sattıkları tespit edilerek 189 adet çakmak taşıyla birlikte suçüstü yakalanmışlardır. Suçlular adliyeye verilmiştir.

MEZARLIK ARAZİSİNE DAVA (12 Mart 1940) : Menemen´de mezarlık yapılmak üzere belediyece istimlak edilen vakıf çayırı satılır ve  belediye aleyhine dava açılır.

MENEMEN BELEDİYE REİSİ İDRİS TINAZ´A RED-İ MUHAKEME (31 Mart 1940) : Menemen Belediye Reisi İdris Tınaz hakkında Menemen Belediye Meclisi´nin yetersizlik kararı vermesi üzerine iş Şura-yı Devletçe (Danıştay yetkisinde kurulan önceki resmi kurum) tetkik edilmiş, meclisin sebep gösterdiği maddeler kabul edilmeyerek muhakemesi ret edilmiştir. (Belediye meclisi üyelerinin bu kararı almasındaki sebepler hakkında maalesef yeterli bilgi mevcut değildir.)

ÇEKİRGE İSTİLASI (26 NİSAN 1940) : Menemen´in Değirmendere ve Harmandalı köylerinde çıkan çekirgeler zehirli ilaçlarla tamamen öldürülmüştür. Mücadeleye zaman zaman devam edilecektir.

9. YIL KUBİLAY´I ANMA TÖRENİ (Kubilay Abidesi önünde) (18 NİSAN 1939) : ?Türk gençliği bir defa daha inkılaba, Cumhuriyete sadakat andı içti...?  Gençlik teşekkülleri, mektepliler, genç izciler, halk teşekkülleri muayyen (belirlenen) saatte Menemen istasyonunda buluşmuşlardı. Foça, Bergama, Dikili, Ödemiş, Alaşehir, Turgutlu, Salihli ve Manisa merkezleriyle İzmir´den  gelenler yavaş yavaş tören yerini kaplıyorlardı. Ayyıldız tepesindeki abidenin etrafı bu sene hususi bir itina ile ağaçlandırılmıştı. Meydana getirilen koruluğun ortasında bu abide yükseliyordu.

    Abide´nin önünde matemli bir ana, Kubilay´ın anası, şehit yavrusunun menkü taşı önünde nemli gözleriyle ayakta duruyordu. Yanında iki çocuğu ve Kubilay´ın hemşiresi (kızkardeşi) vardı. Kubilay´ın anasının, yanında bulunanlara fısıldadığı teselli cümleleri : ?O, yurdu için yaşardı. Yurdu için seve seve öldü.?

Devrim Şehidi Kubilay´ın annesi Zeynep Hanım ve oğlu Vedat.

İHTİFAL BAŞLARKEN : Merasimde İzmir Vali muavini, Belediye Reisi, Manisa Vali Vekili, Manisa Komutanı, Menemen Kaymakamı ve Belediye Reisi, Halkevi Reisi ve Teşekküller Mümessilleri yerlerini almışlardı. İzciler ve genç mektepliler merasim yerini çevrelemişlerdi. İzmir´den gelen askeri bandonun çaldığı istiklal marşını, bütün heyecanımızla ayakta dinledik.

Törende konuşan bir subayımız

       Daha sonra kürsüde sırasıyla Avukat Ekrem Oran, Manisa adına Manisa Halkevi Başkanı Azmi Önak´ın, Ordu namına kıta´nın en genç subayı Teğmen İbrahim Ökten ve Öğretmenler adına Alsancak Okulu Başöğretmeni İbrahim Gök, birer söylev gerçekleştirdi. Menemenliler adına konuşan Menemen Halkevi Başkanı Kemal Önder yakın senelerin malum hadisesini kısaca anlattıktan sonra Türk milletinin inkılap hareketlerindeki bağlılığını cidden güzel anlatmış ve alkışlanmıştır. Hatip nutkunun sonunu şöyle bağlamıştır: ?Atatürk´ün, Cumhuriyet´e armağan ettiği gençlik, idealist Türk Gençliğidir?

         Bir manga asker havaya üç defa ateş ettikten sonra Kubilay abidesine muhtelif teşekküller tarafından çelenkler konulmuştur. Gençlik teşekkülleri ve izciler buradan ayrılarak Menemen´e dönmüşlerdir. Menemen´de Cumhuriyet alanında Atatürk´ün heykeli ziyaret edilmiş, çelenkler konulmuş, burada yapılan gençlik tezahürleri, büyük bir heyecan içinde ifadesi imkansız bir hale gelmiştir. Gece saat 20.30´da İzmir Halkevi temsil kolu tarafından Menemen´de ?Kanun adamı? piyesi temsil edilmiştir.

EKSKAVATÖR MAKİNELERİNİN DURUMU (20 Mayıs 1940) : Müteahhit Kazım Nuri Çörüş tarafından işi bitince geri gönderilmek üzere getirilen ekskavatör makinelerinin Menemen ovası sulama kanallarında da kullanılması yönünde karar alındı.

MUALLİME SİLAHLI SALDIRI (5 Haziran 1940) :  Menemen´in MusabeyKöyü öğretmeni Şerif Sezgin Bey ile mektep odacısı Ali oğlu Arif´i bıçak ve tabanca kurşunu ile yaralayan aynı köyden Arif oğlu Mustafa bir ay on sekiz gün hapis cezasına mahkum oldu.

PARTİ BAŞKANINA BERAAT (15 Haziran 1940) :  Menemen´e bağlı Aliağa nahiyesi parti başkanı bulunduğu sırada zimmetine para geçirmekten suçlu Hasip oğlu Kazım´ın ağır cezada yapılan duruşması sonunda beraatine karar verilmiştir.

YENİ İKAMETLER (20 Haziran 1940) : Orman yangınında yanan Balıkesir Dursunbey kazasına bağlı Osmaniye köyünün, Menemen Paşa Çiftliği arazisine yerleştirilmesine karar verildi.

MENEMEN´DE BİR YANGIN (20 Temmuz 1940) :  Menemen´in Aliağa nahiyesinin şimal (kuzey) kısmında Bayramlı Kuyu mevkiinde Bekir Aksay´ın karısı Sıdıka Aksay´ın ekmek pişirdiği sırada, çardak önünde yaktığı ateş etrafa sirayet (yayılmak) ederek yangın çıkmış, bu çardakla birlikte ev içinde bazı yerler de yanmıştır. 2600 kilo buğday ile birçok ev eşyası, 400 lira para,1 beşibiryerde altın, bir yüzük ve 2 elmas küpe de bulunmaktadır.

EKSKAVATÖR MAKİNASI´NIN DURUMU (22 Temmuz 1940) : Afyon-Antalya Demiryolu ile Bursa Kanalı inşaatında kullanılmak üzere dışardan getirtilen 3 adet ekskavatör makinesinin Menemen Ovası Sulama işlerinde de kullanılmasına karar verildi.

MENEMEN KÖYLERİNDE SITMA (30 Temmuz 1940) : Menemen köylerinde son günlerde sıtma hastalığından rahatsız olanların sayısında artış görülmüştür. Her sene yapılan mücadele bu sene gereği gibi tatbik edilemediği için sıtmanın önüne geçilememiştir. Kızılay dispanserine hergün birçok hasta müracaat etmekte, muayene ve ilaçlarını temin etmektedir.