MENEMEN ? 1931 (Haziran ? Aralık)

Bu haftaki yazımda Menemen´in 86 yıl önceki geçmişine doğru uzun bir yolculuk yapacağız. 1931 yılının 2. yarısında Menemen´de oldukça ilginç şeyler yaşanmış. Siyasetten asayişe, hayvancılıktan tarıma kadar birçok konu oldukça ilginizi çekecek. Bu konulardan özellikle ?Çam Katliamı? başlığını taşıyan bölüm doğanın tahrip edilmesi bakımından oldukça üzücü.

Konu başlıkları ve 1931 yılında yaşananlar:

ÇEKİRGE İSTİLASI: Menemen´in Aliağa nahiyesinde 120 dönüm alanı istila eden çekirgeler, alınan önlemler sayesinde mahsule zarar vermeden imha edildi. (7 Haziran 1931)

İLGİNÇ BİR TESADÜF: 7 Haziran 1931 günü Yeni Asır Gazetesinde ilginç bir haber yayınlanır. Habere göre Menemenli Yüzbaşı Nuri Bey ile birkaç arkadaşı akşam vakti otomobilleri ile İzmir´e gitmektedir. Menemen´den 8 kilometre ileride iken yolun kenarında duran iki kişi aniden otomobilin önüne çıkar ve aracı durdurur. Sonra iki kişi de aracın arkasında belirir. Dört meçhul şahıs kısa sürede aracın içini tetkik eder ve ?Aradığımız yok, çekin bakalım? der. Araç hareket eder, ancak biraz ileride durduktan sonra Menemen´e geri döner. Yüzbaşı Nuri, durumdan kuşkulandığı için Menemen Zabıtasını haberdar eder. Yapılan araştırmalar sonucunda Menemenli Mercümek Mehmet ile arkadaşı Ali ile Koyundere köyünden Osman oğlu Hakkı yakalanır. Dördüncü şahıs ise aranmaktadır. Olayın nedeni ise daha sonra anlaşılır. Dört arkadaş Menemen´den İzmir´e geçecek bir kadını beklemektedir. Kadının o akşam otomobille geçeceğini işiterek yolunu kesmişler, ancak tesadüf sonucu Yüzbaşı Nuri Bey´in otomobili aramışlardır.

KAYMAKAM´IN CEVABI: Bir süre önce mübadiller tarafından Vilayete şikayet edilen Menemen Kaymakamı Hasip Bey, yayınladığı bir yazı ile herkese eşit muamele yapıldığını, kanunlar çerçevesinde herkese eşit mal dağıtıldığını belirterek, mübadillerin olayı çok saptırdıklarını bildirir. (8 Haziran 1931)

BOĞA MUBAYAASI: Menemen´de büyük köylerin boğa alımı için köy sandıklarına ikişer yüz lira koymaları İzmir Vilayetince büyük memnunlukla karşılanır. Vilayet bir genelge yayınlayarak diğer kazaların da aynı yönde davranmalarını ister. (İzmir Vilayet, 11 Haziran 1931)

BELEDİYE İLANI: Türkçe olarak yayın hayatına devam eden Yeni Asır Gazetesine Menemen Belediyesi bir ilan vererek, Belediye Elektrik İdaresinin 6 aylık Mazot ihtiyacı için ihale düzenlendiğini açıklar. Kapalı Zarf usulü yapılacak ihaleye katılacakların, 15 gün içinde Belediye Reisliğine müracaat etmeleri istenmektedir. (Yeni Asır, 13 Haziran 1931)

 BELEDİYENİN 2. İLANI: Yine Yeni Asır Gazetesinde yayınlanan Menemen Belediyesine ait başka bir ilanda Belediye Elektrik İdaresini işletecek bir müteahhit veya şirket aranmaktadır. Taliplilerin 20 gün içinde Belediye reisliğine müracaat etmeleri istenmektedir. (17 Haziran 1931)

DALAK HASTALIĞI: Menemen´in Ulucak köyündeki koyunlarda dalak hastalığı tesbit edildiğinden Valiliğe haber verilir ve Baytar Müdürü Adil Bey köye giderek serum uygulaması yapar. (23 Haziran 1931)

ZİRAİ KREDİ KOOPERATİFİ: Bir ortağın şikayet mektubu gönderdiği gazete sütununda Menemen Zirai Kredi Kooperatifinin geçen yılki faaliyetinde kısmen başarılı olduğu, fakat bu seneki faaliyetinin özellikle bağcılar arasında büyük hayal kırıklığı yarattığı belirtiliyor. Üye olmayan kişilere mal satıldığından yakınan bu ortak, ?200 küsur ortağın ihtiyaçları tamamen temin edilse daha iyi olmaz mı?? şeklinde konuşuyor. Yine ortakların göktaşı için kıvranırken kooperatife üye bir tüccara binlerce okka göktaşı verildiğini ve bu göktaşıları 30 kuruşa alan tüccarın bağcılara 50 kuruş fiyatla satmasının pek adil olmadığını belirten şikayet mektubu sahibi, bu halin temelleri yeni atılan kooperatifi çok sarsacağını belirtmektedir. (23 Haziran 1931)

ÇAM KATLİAMI: İzmir Vilayeti´nin 1929-1930 yılı İstatistik bilgilerine göre, 1929 yılında Menemen´de 50 bin hektar´a yakın ormanlık alanın bulunduğundan söz edilmektedir. Ancak, 5 Temmuz 1931 tarihli Hizmet Gazetesinde yayınlanan bir haber insanı hayrete düşürecek cinstendir. Orman yakınlarındaki bazı köylüler yaklaşık 2500 çam ağacını kesmek suretiyle bir ?Orman Katliamı? yaratmışlardır. Bu duruma müdahale edilmiş ve birçok köylünün evinden kaçak kesilmiş keresteler toplanmıştır. Bu duruma sebep gösterilen Muhafaza Memuru Osman Efendi, rüşvet almaktan suçlu bulunmuş ve yargılanması sonucunda iki sene dört ay hapse mahkum olmuştur.

MENEMEN ZİRAİ KREDİ KOOPERATİFİ: Faaliyetini sürdüren Kooperatifin ortak sayısının 238 olduğu ve 2 milyon 489 bin lira sermayesi bulunduğu İzmir Vilayeti İstatistiki bilgilerinden anlaşılmaktadır.

MENEMEN BORSASI: Menemen Borsası´nın lağvedilerek, borçlarının ödenmesinden sonra kalacak paranın Menemen Ticaret ve Sanayi Odası´na devri kararı verildi. (27 Temmuz 1931 Bşb.Arş.)

BAYTAR ADİL BEY: Menemen Baytar Müdürü Adil Bey´in hayvan hastalıklarına karşı Menemen´in köylerini teker teker dolaşarak bazı tedbirler alması, hayvan sahipleri tarafından memnunlukla karşılanır.  Konu ile ilgili olarak 4 Eylül 1931´de yayınlanan bir haberde bu sayede özellikle şarbon hastalığının fazla yayılmadığı ve önceki yıllara göre daha az hastalıkla karşılaşıldığı bildirilmektedir.

40 ŞEHİT ÇOCUĞUNA SÜNNET: 6 Teşrin-i Sani (Kasım) 1931 tarihinde Anadolu gazetesinde yayınlanan bir haberde Hafız Burhan Bey tarafından Himaye-i Etfal Cemiyeti yararına bir konser verildiği ve Menemen halkının bundan çok hoşnut kaldığı bildirilmektedir. Haberde ayrıca bu konserden elde edilen gelir ile Menemen´deki şehit ve kimsesiz çocukların sünnet ettirildiği, çocuklara giyim eşyaları alındığı ve mızıkalar eşliğinde sünnet yapıldığı vurgulanmaktadır.

MENEMEN´DE YETİŞEN ÜRÜNLER: Bu yıl içerisinde Menemen´de yetiştirilen ürünlerin başında Kavun gelmektedir. 2 milyon iki yüz bin kilo olarak gerçekleşen Kavun üretimini, 1 milyon 330 bin kilo ile Mısır, 850 bin kilo ile Karpuz, 700 bin kilo ile Soğan, 354 bin kilo ile Tütün takip etmektedir. Az miktarda Börülce, Patates, Susam ve Pamuk Kozası da üretilenler arasında yer almıştır. Burada dikkati çeken bir nokta, 1931 yılındaki Soğan üretimidir. Bugün yok denecek kadar az olan soğan üretimi 1931´de en çok üretilen 4. ürün olarak göze çarpmaktadır.

KAYMAKAM BAHA BEY: Menemen´in yeni Kaymakamı Baha Bey Vali Paşa´yı ve kazaya ait bazı işleri görmek üzere 28 Aralık 1931 günü İzmir´e gitti.

BELEDİYE BAŞKANI İSTİFA ETTİ: Mebusluğa (Milletvekilliği) adaylığını koyduğunu açıklayan Menemen Belediye Reisi Kenan Bey görevinden istifa etti.

MAKSUM BEY ÖLDÜRÜLDÜ MÜ? : 1931 yılı başında intihar ettiği söylenen Menemen´in Helvacıköy Başmuallimi Maksum Bey ile ilgili olarak yeni bir iddia ortaya atılır. Vaktiyle Maksum Bey´in yüzünde görülen barut izleri intihar ettiği şüphesini doğurmuştu. Ancak şüphe üzerine mezarından çıkarılan cesette yapılan otopsi sonucunda şahsın uzaktan atılan bir çifte ile öldürüldüğü ortaya çıktı. Bunun sonucu olarak da en yakın şüpheli olarak maktulün refikası Şadiye hanım gözaltına alınarak sorgulanmasına başlandı. (30 Aralık 1931)

MENEMEN KREDİKOSU: Menemen Kredi Kooperatifi yöneticileri tarafından Menemen´e davet edilen Vali Kazım Paşa öğleden evvel kazaya gelmiş ve Menemen Kredi Kooperatifinin senelik toplantısına katılmıştır. (Yeni Asır, 31 Aralık 1931)

1931 - MENEMEN MUALLİMLER TOPLANTISI: Fotoğraf, Menemen´de görev yapan muallimlerin İzmir seyahatlerinde çektirdikleri bir ?Hatıra?yı yansıtmaktadır. O gün muallimler topluca İzmir´in tarihi ve turistik yerlerine bir gezi yapmışlardır.

FOTOĞRAFLAR:

1.     1? Menemen´de çekirge istilası

2.     2? Menemen Belediyesi´nce Yeni Asır Gazetesi´ne verilen bir ilan

3.     3? Belediye Başkanlığı görevinden istifa eden Kenan Bey

4.     4? 1931 yılında Menemen´de görev yapan muallimler